خطوط ارتباطی قدیمی یعنی کابل های زوج سیم مسی این توانایی را ندارند که پهنای باند مورد نیاز کاربران را فراهم کنند و در اکثر مواقع کاربران از کندی سرعت اینترنت خود گله دارند.
امروزه استفاده از پتانسیلهای فیبر نوری جهت انتقال اطلاعات با سرعت و حجم بالا جزء جداناپذیری از صنعت مخابرات است. تضعیف کم، پهنایباند بالا، قیمت مناسب، هزینه نگهداری پایین و … از مهمترین ویژگیهایی هستند که مخابرات مبتنی بر فیبر نوری را نسبت به همتای الکتریکی خود، یعنی سیمهای مسی در مقام بالاتری قرار میدهد.
خطوط ارتباطی قدیمی مبتنی بر زوج سیمهای مسی و بیسیم (Wireless)، توانایی فراهم کردن پهنای باند شبکههای مخابراتی جدید را ندارند.
امروزه به دلیل ظرفیت زیاد فیبرهای نوری و امکان ارائه سرویسهای مختلف علاوه بر تلفن و اینترنت، به خصوص IPTV، کابلهای مسی به مرور در حال جایگزین شدن با فیبرهای نوری هستند. خوشبختانه در کشور عزیزمان ایران نیز، شرکت مخابرات ایران همگام به جامعه جهانی در حال بروز رسانی خطوط انتقال داده و استفاده از فیبرهای نوری است.
با جایگزین کردن خطوط انتقال مسی با فیبرهای نوری در شبکههای مخابراتی و کامپیوتری، میتوانیم شبکهای پهنباند با سرعت انتقال بالا داشته باشیم. چنین شبکههای مخابراتی که در آنها از فیبرهای نوری استفاده شده است، غالباً به شبکههای fttx معروف هستند که کوتاه شده عبارت fiber to the x می باشد.
می توان گفت که اتصال فیبر به نقطه X است که این X می تواند شامل مکان های مختلفی باشد.
FTTH-Fiber To The Home m:فیبرکشی تا منزل.
FTTB-Fiber To the Building: در این روش فیبر تا ساختمان کشیده شده و از آنجا به روش های مختلف توزیع انجام می شود.
FTTC-Fiebr To The Cabinet : فیبر تا کابینت مخابرات کشیده شده و از آنجا با سیم مسی تا محل مشتری کشیده می شود.
FTTP -Fiber To The Premise: فیبر تا محل مشتری که FTTH نیز از این جمله است.
FTTO -Fiber To The Office: فیبر تا محل کار و اداره کشیده می شود.
در FTTH کابل فیبر به یک ساختمان چند طبقه وارد میشود و توسط مودمهایی که برای این کار در نظر گرفته شده اند، سرویس اینترنت را به کاربر میدهد. در این مدل پهنای باند بیشتری نسبت به مدلهای دیگر که در ادامه توضیح خواهیم داد به کاربر میرسد.
در دو سناریو FTTH و FTTB بین مرکز مخابرت و کاربر نهایی به طور تمام از فیبر نوری استفاده شده است. حروف H و B در دو عبارت مذکور به Home و Building\Business اشاره دارند. در واقع منظور از FTTH کوتاه شده عبارت Fiber To The Home این است که از مرکز مخابرات تا منزل کاربر، فیبر نوری استفاده شده است FTTB (کوتاه شده عبارت Fiber To The Building\Business نیز ساختاری شبیه به FTTH دارد.
با این تفاوت که فیبرنوری به جای یک منزل مسکونی یا تک واحد (اداری – مسکونی) به یک ساختمان چندین طبقه وارد میشود و آنگاه توسط مودمهایی، سرویسهای مختلف بین کاربران به اشتراک گذاشته میشود. بدیهی است سرعت و پهنایباندی که سناریو FTTH برای هر کاربر فراهم میکند، بیشتر از سناریوی FTTB است.
دو نوع سیستم به کابلهای فیبر اجازه میدهد که با استفاده از نور اطلاعات را انتقال دهد. این دو مدل شامل موارد زیر است.
در این مدل از تجهیزات برقی (سوئیچینگ) برای هدایت سیگنال استفاده میشود. به دلیل وجود عناصر فعال مانند سوییچ و روتر که قادر به فهم سیگنال و کد گذاریهای دیتا هستند، اطلاعات مخصوص هر کاربر به صورت اختصاصی ارسال و دریافت میشود. در حالی که در شبکههای PON اطلاعات به صورت کلی ارسال شده و ONT دادههای پرت را دراپ (drop) کرده و تنها داده مخصوص کاربر را نگه میدارد.
از تقسیم کننده های نوری برای هدایت سیگنال به جای سوئیچ های برقی استفاده می کنند. به این معنی که کاربران PON فقط به تجهیزات برقی در انتهای گیرنده شبکه نیاز دارند.
هر دو نوع در پیادهسازی FTTH استفاده میشوند و هر کدام مزایای خود را دارند، اما اکثر پیادهسازیهای FTTH از PON استفاده میکنند زیرا نصب آنها ارزانتر است و کارایی بالایی ارائه میدهند. به دلیل سادگی ساختار، تخصص کمتر و دانش کمتر برای راهاندازی و هزینه نگهداری و پشتیبانی پایین محبوبیت بیشتری نسبت به مدل های AON دارند.
در اکثر ساختارهای FTTX از تکنولوژی PON استفاده میکنند. در این نوع شبکه از طول موج ۱۵۵۰nm برای ارسال ویدئو و طول موج ۱۴۹۰nm برای ارسال صوت و داده به سمت کاربراستفاده میشوند. این دو طول موج در دستگاهی موسوم به تسهیم کننده طول موج (Wavelength Division Multiplexer : DWM) با یکدیگر تسهیم شده و به سمت کاربر ارسال میشوند. از طول موج ۱۳۱۰nm نیز برای ارسال صوت و داده از سمت کاربر به استفاده میشود.
اجزای فعال شبکههای نوری FTTX / FTTH در بخش قبل بیان کردیم که ساختار شبکههای نوری FTTH یا در حالت کلیتر FTTX از نوع PON است. در واقع در طول مسیر هیچ دستگاه اکتیوی وجود ندارد که نیاز به تنظیمات اولیه (چه ابتدایی چه پیشرفته) داشته باشد. با این حال در ابتدا و انتهای یک لینک مخابراتی باید دستگاهی وجود داشته باشد که قادر به فهم سیگنالهای داده، ماهیت اطلاعات و کدگذاری اطلاعات و .. باشد.
چنین دستگاهی جزء عناصر فعال بوده که نیاز به تنظیمات دارد. در شبکههای FTTX، همانند سایر شبکه یا لینکهای مخابراتی، در سمت کاربر و مرکز مخابرات دستگاههای فعالی موسوم به OLT، ONU و ONT وجود دارند. در ادامه به معرفی این ۳ دستگاه میپردازیم. پایانه خط نوری (Optical Line Termination : OLT) OLT دستگاهی است که اغلب در دفتر مرکزی (Central Office) یا مرکز مخابرات قرار میگیرد. البته در بعضی از سناریوها OLT درون اتاق سرور یک ساختمان یا نهاد بزرگ قرار میگیرد.
وظیفه این دستگاه کنترل ترافیک دوسویه (مرکز به کاربر و کاربر به مرکز) در شبکه توزیع شده نوری (Optical Distribution Network : ODN) است. پایانه شبکه نوری (Optical Network Terminal : ONT) به بیان ساده، ONT را میتوان یک گیرنده نوری در سمت کاربر در نظر گرفت که سیگنالهای نوری را در جهت فروگسیل دریافت کرده و آنها را به سیگنالهای الکتریکی تبدیل میکند.
سیگنالهای الکتریکی نیز از طریق کابلهای مرسوم شبکه (CAT6) به دستگاههای دارای پورت استاندارد RJ45 وارد میشوند. همچنین در جهت فراگسیل نیز سیگنالهای الکتریکی را به سیگنالهای اپتیکی تبدیل کرده و به سمت OLT ارسال میکند. برخی از دستگاههای ONT دارای آنتن فرستنده و گیرنده امواج wifi نیز هستند.
واحد شبکه نوری (Optical Network Unit : ONU) در دو سناریو FTTN و FTTC تا نزدیکی محل کاربران، اطلاعات توسط فیبرهای نوری به دستگاهی موسوم به ONU وارد میشود. به طور مثال تا نزدیکی یا ابتدای یک شهرک مسکونی، اطلاعات توسط فیبرهای نوری منتقل شده و از آن نقطه که دستگاه ONU در آن قرار دارد، تا محل اقامت کاربران، از زوج سیمهای مسی در قالب خطوط (DSL) استفاده میشود. در این نوع ارتباط، در سمت کاربر دستگاههای ONT وجود نداشته و کاربران باید از مودمهای DSL استفاده کنند.